25 lis ZAKAZ WYPROWADZANIA PSÓW
Spacerując w mieście z psem w oczy rzucają się tabliczki z napisem „zakaz wyprowadzania psów” lub co gorsza „zakaz wyprowadzania psa na trawnik”. Nasuwa się wówczas pytanie, czy takie zakazy są legalne, czy istnieją przepisy, które regulują możliwość swobodnego poruszania się z czworonożnym przyjacielem?
Zakaz wyprowadzania psów w parkach i miejscach publicznych
Kwestia możliwości wprowadzenia zakazu wyprowadzania psów na tereny należące do gminy została uregulowana ustawowo. Przepis art. 4 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządki w gminach daje gminie uprawnienie do wprowadzenia regulaminu określającego obowiązki osób utrzymujących zwierzęta domowe, mające na celu ochronę przed zagrożeniem lub uciążliwością dla ludzi oraz przed zanieczyszczeniem terenów przeznaczonych do wspólnego użytku.
Brak jest jednak przepisu uprawniającego gminę do wprowadzania generalnych zakazów wprowadzania psów lub innych zwierząt domowych na tereny podlegające wspólnemu użytkowi !
Gdyby taka uchwała rady miasta pojawiła się w obiegu, wówczas jest nieważna (o czym może orzec sąd), ponieważ nadmiernie ingeruje w swobodę poruszania się i przebywania w określonym miejscu.
Natomiast prawnie uzasadnione jest zobowiązanie właścicieli do sprzątania po swoim pupilu, czy nakaz trzymania zwierzęcia na smyczy. Powyższe stanowisko zostało wielokrotnie potwierdzone przez bogate orzecznictwo.
Dla przykładu przytoczę Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 9 stycznia 2019 r., sygn. akt II SA/Gd 693/18 :
„Wprowadzenie takiego generalnego zakazu wprowadzania zwierząt na dany teren jest środkiem nadmiernie ograniczającym swobodę poruszania się i przebywania w określonym miejscu, która przysługuje wszystkim obywatelom, w tym właścicielom zwierząt. Cel ustawy bowiem – zdaniem Sądu – nie pozwala na wprowadzenie tak daleko idącego zakazu, jak przyjęty przez Radę Gminy. Dodać można, że ustawodawca nie upoważnił Rady do sformułowania zakazu wprowadzania zwierząt na określony teren, lecz do ustalenia sposobu postępowania ze zwierzętami w taki sposób, by ich pobyt na terenie przeznaczonym do wspólnego użytku nie był uciążliwy oraz nie zagrażał przebywającym tam osobom”
Potwierdzają powyższe stanowisko także inne orzeczenia, które dostępne są na stronie internetowej www.orzeczenia.nsa.gov.pl (np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 września 2014 r., sygn. II OSK 654/14, wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 7 lutego 2018 r. sygn. akt II SA/Bd 870/17)
Zakaz wyprowadzania psów na terenie wspólnoty mieszkaniowej
Podobnie kształtuje się sytuacja odnośnie zakazu wyprowadzania psów wprowadzone przez wspólnoty mieszkaniowe. Wspólnoty mieszkaniowe mogą ustalać zasady korzystania z terenów wspólnych poprzez uchwały, regulaminy. Jednakże podjęcie przez wspólnotę uchwały definitywnie zakazującej wyprowadzania psów, w świetle prawa, jest jedynie prośbą. Brak jest instrumentów prawnych, by zakaz ten egzekwować.
Zakaz wpuszczania psów do do piaskownic i na place zabaw dla dzieci
Powyższe reguły nie mogą być bezkrytycznie stosowane w przypadku placu zabaw dla dzieci. W tym zakresie istnieje rozbieżność w orzecznictwie. Niejednokrotnie sądy wskazywały, że ustanowienie przez lokalne władze zakazu wprowadzania psów na place zabaw dla dzieci, w tym do piaskownic, bezsprzecznie służy ochronie innych osób, więc jest dopuszczalne. Takie stanowisko jest wręcz uzasadnione, ponieważ użytkownikami chociażby piaskownic, są zazwyczaj małe dzieci, a obecność zwierząt powoduje duże prawdopodobieństwo zanieczyszczenia tego terenu. Ponadto, niektóre dzieci mogą być nieprzyzwyczajone do obecności psów, których zachowania nie można do końca przewidzieć. Zakaz ten musi jednak dotyczyć wyraźnie wskazanych miejsc na terenach przeznaczonych do wspólnego użytku. (zob. Wyrok z dnia 22 września 2015 r. Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach, sygn. akt II SA/KE 647/15, Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 14 stycznia 2020 r. sygn. Akt II SA/Kr 1310/19).
Zakaz wyprowadzania psów na terenie prywatnym
Odmiennie kształtuje się sytuacja, gdy teren, gdzie widnieje tabliczka informująca o zakazie, jest prywatny. Właściciel działki może sobie postawić dowolną tabliczkę i nie akceptować wyprowadzania psów. Uzasadnia to szeroko rozumiane prawo władności.
Zakaz wyprowadzania psów bez kagańca i smyczy
W Kodeksie Wykroczeń brak jest bezpośredniego zakazu wyprowadzania psa bez kagańca czy smyczy.
Niemniej jednak art. 77 Kodeksu wykroczeń pozwala na nałożenie mandatu za nieprzestrzeganie środków ostrożności przy trzymaniu zwierzęcia. Od dnia 10 kwietnia 2021 roku wprowadzono wyższe mandaty, nie zmieniono jednak zasad postępowania ze zwierzętami. Przyjrzyjmy się uważnie wskazanemu wyżej zakazowi, znajdującemu się w ustawie:
Art. 77. Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń:
§ 1. Kto nie zachowuje zwykłych lub nakazanych środków ostrożności przy trzymaniu zwierzęcia,
podlega karze ograniczenia wolności, grzywny do 1000 złotych albo karze nagany.
§ 2. Kto dopuszcza się czynu określonego w § 1 przy trzymaniu zwierzęcia, które swoim zachowaniem stwarza niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia człowieka, podlega karze ograniczenia wolności, grzywny albo karze nagany.
Zgodnie z art. 24 §1 Kodeksu Wykroczeń, grzywnę wymierza się w wysokości od 20 do 5000 złotych, chyba że ustawa stanowi inaczej.
Nie ma tu mowy ani o smyczy, ani o kagańcu. Przepis bezpośrednio wskazuje na „zwykłe środki ostrożności przy trzymaniu zwierzęcia”. Zarówno doktryna, jak i w orzecznictwo wskazuje, że zwykłe środki ostrożności to takie, które wynikają ze zdrowego rozsądku, są oparte na powszechnym doświadczeniu i zwyczaju (Śmietanka (w:) Bafia, Egierska, Śmietanka, s. 188). Natomiast nakazane środki ostrożności to te, które wynikają z obowiązujących przepisów.
Przekładając powyższe, na zrozumiały język – psy z natury łagodne, niewpisane na listę psów niebezpiecznych, które ze względu na swoją wielkość, mogą być bez problemów trzymane na smyczy, nie wymagają kagańca. Pomimo, że brak w przepisie bezpośredniego wskazania na smycz, trudno sobie wyobrazić inny środek ostrożności zastosowany względem psa, np. podczas spaceru.
W rozumieniu tego przepisu należy jednak zachować zdrowy rozsądek – otóż trudno, żeby pies wielkości miniaturowej, mający łagodne usposobienie, musiał być cały czas prowadzony na smyczy – nie stanowi on jakiegokolwiek zagrożenia dla otoczenia, zwłaszcza w miejscach mało uczęszczanych. Dlatego podzielam pogląd, który funkcjonuje w przestrzeni publicznej, że brak jest podstaw do rozumienia w.w. przepisu w sposób bezwzględny, dotyczący wszystkich psów bez wyjątku.
Teraz nasuwa się pytanie, dlaczego w mediach straszą kwotą 500 zł, skoro w przepisie nie ma nic na temat takiej kwoty. Otóż wynika to z art. 96 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, który stanowi, że w postępowaniu mandatowym można nałożyć grzywnę w wysokości do 500 zł.
Wyjątek od zakazu wyprowadzania psa bez smyczy
W prawie wprowadzono wyjątek dotyczący nadzoru nad psem. Osoby niepełnosprawne, które korzystają z pomocy psa przewodnika, nie są zobowiązane używać obroży, czy kagańca (o czym stanowi art. 20a pkt. 6 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych). Osoba niepełnosprawna może z psem przewodnikiem korzystać z obiektów użyteczności publicznej, parków narodowych i rezerwatów przyrody oraz na plaży i kąpielisk.
Zakaz puszczania psa luzem w lesie
Zakaz puszczania psa w lesie ma dość jednoznaczny przekaz – dotyczy wszystkich raz psów, bez względu na rasę, czy wielkość. Wyjątek dotyczy jedynie czynności związanych z polowaniem – oczywiście tym legalnym.
Stanowi o tym, art. 166 kodeksu wykroczeń – Kto w lesie puszcza luzem psa, poza czynnościami związanymi z polowaniem, podlega karze grzywny albo karze nagany.
O ile przepisy kodeksu wykroczeń nie wskazują bezpośrednio na smycz czy kaganiec, to często można natknąć się na te sformułowania w regulaminach gmin.
Zakaz wyprowadzania psów Gorlice
Regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie Miasta Gorlice,stanowiący załącznik do uchwały Nr 372/XXVII/2020 Rady Miasta Gorlice z dnia 17 grudnia 2020 r. w rozdziale 6 wskazuje na:
Obowiązki osób utrzymujących zwierzęta domowe, mające na celu ochronę przed zagrożeniem lub uciążliwością dla ludzi oraz przed zanieczyszczeniem terenów przeznaczonych do wspólnego użytku.
§ 14. Utrzymujący zwierzęta domowe zobowiązani są do:
1) zachowania środków ostrożności zapewniających ochronę zdrowia i życia ludzi, a także dołożenia starań, aby zwierzęta nie były uciążliwe dla otoczenia,
2) sprawowania nad zwierzętami właściwej opieki, a w szczególności nie pozostawiania ich bez dozoru, chyba, że zwierzę znajduje się w pomieszczeniu zamkniętym, za ogrodzeniem lub na uwięzi,
3) niezwłocznego usuwania zanieczyszczeń (odchodów) pozostawionych przez zwierzęta w miejscach publicznych.
§ 15. 1. Utrzymujący psy zobowiązani są dodatkowo do:
1) prowadzenia psa na smyczy, a w przypadku psa rasy uznanej za agresywną lub psa zagrażającego otoczeniu dodatkowo z nałożonym kagańcem; zwolnienie psa ze smyczy dopuszczalne jest tylko w miejscach mało uczęszczanych, pod warunkiem, że pies ma kaganiec, a osoba prowadząca zwierzę ma możliwość pełnej kontroli nad jego zachowaniem,
2) oznakowania w sposób widoczny i trwały (tabliczka ze stosownym ostrzeżeniem) wejść na tereny ogrodzone, na których trzymane są psy biegające luzem,
3) rejestracji psa w ewidencji prowadzonej przez Miasto Gorlice i oznakowania go numerem identyfikacyjnym.
2. Zakazuje się:
1) doprowadzania psa do stanu agresywności przez szczucie, drażnienie lub płoszenie,
2) wyprowadzania psów do piaskownic dla dzieci.
Warto w tym miejscu nadmienić, że gminy nie posiadają uprawnienia do uchwalenia regulaminów, które w sposób kategoryczny nakazywałyby trzymanie psa na smyczy i w kagańcu.
