15 lip Upadłość konsumencka a wspólna nieruchomość
Obecnie większość młodych małżeństw nie stać na zakup domu czy mieszkania, bez skorzystania z oferowanych przez banki kredytów hipotecznych. Statystycznie, prawie połowa dorosłych Polaków posiada zobowiązania w postaci różnego rodzaju kredytów. W ubiegłym roku banki w Polsce przyznały łącznie 204.170 nowych kredytów mieszkaniowych, co pomimo trudnej sytuacji na rynku spowodowanej wirusem COVID-19, jest bardzo dobrym wynikiem. Średnio, kwota kredytu w 2020 r. opiewała na kwotę 289 tys. zł. Niestety, życie na kredyt stało się normą. Często dzieje się tak, że wysokość zobowiązania zaczyna przekraczać możliwości finansowe dłużników. Wówczas należy zastanowić się nad skorzystaniem z upadłości konsumenckiej.
Czym właściwie jest hipoteka?
Hipoteka to zwane językiem prawniczym ograniczone prawo rzeczowe. Prawo to pozwala bankowi, jako wierzycielowi, uzyskać zabezpieczenie na wypadek niepłacenia przez kredytobiorców zobowiązania. Powstaje z chwilą wpisu do księgi wieczystej przypisanej do danej nieruchomości, a wygasa z chwilą spłacenia w całości kredytu. Hipoteka jest bardzo atrakcyjna dla wierzycieli, ponieważ nie ma dla nich znaczenia zmiana właściciela nieruchomości. Poza tym, wierzyciel, który posiada zabezpieczenie w postaci hipoteki, ma pierwszeństwo w zaspokojeniu przed dłużnikami osobistymi właściciela nieruchomości.
Czy można ogłosić upadłość konsumencką posiadając kredyt hipoteczny?
Hipoteka, jak każde inne zobowiązanie, nie stanowi przeszkody w ogłoszeniu upadłości konsumenckiej. Trzeba o niej pamiętać i ujawnić przy składaniu wniosku. Wraz z ogłoszeniem upadłości, całe zobowiązanie, które zabezpiecza hipoteka, staje się natychmiast wymagalne. Syndyk wyznaczony przez sąd w postępowaniu upadłościowym, sprzedaje obciążoną nieruchomość i spłaca w pierwszej kolejności wierzyciela posiadającego zabezpieczenie w postaci hipoteki, na podstawie art. 345 Prawa upadłościowego.
Jeżeli nieruchomość dłużnika nie posiada obciążenia, to wówczas kwota uzyskana ze sprzedaży, przeznaczona zostaje na spłatę pozostałych wierzyciel. Dlatego posiadając tylko jedno zobowiązanie, należy rozważyć, czy upadłość konsumencka się opłaca i wyliczyć, czy wartość majątku dłużnika jest mniejsza niż łączna kwota zadłużenia.
Czy można spłacać hipotekę i jednocześnie ogłosić upadłość konsumencką?
Osoby rozważające skorzystanie z upadłości konsumenckiej często pytają, czy jest możliwe spłacanie kredytu hipotecznego i ogłoszenie upadłości z tytułu innych zobowiązywań. W celu odpowiedzi na to pytanie należy sięgnąć do warunków uzyskania upadłości konsumenckiej. Jednym z nich jest wydanie całego majątku, a drugim – równe traktowanie wierzycieli (o wszystkich warunkach upadłości dowiesz się na naszej stronie- LINK). Dlatego Sąd nie ogłosi upadłości w sytuacji, gdy jeden z wierzycieli jest traktowany przez dłużnika priorytetowo i jako jedyny jest spłacany. Nie można spłacać kredytu hipotecznego i otrzymać postanowienie o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej.
Kredyt hipoteczny a upadłość jednego z małżonków
Co dzieje się z kredytem hipotecznym zaciągniętym wspólnie z małżonkiem, który ma ogłoszoną upadłość konsumencką? Zgodnie z zasadami postępowania, zobowiązanie staje się natychmiast wymagalne w stosunku do osoby upadłego. W postępowaniu upadłościowym zobowiązanie wobec banku zostaje pokryte w wyniku sprzedaży nieruchomości. Dlatego hipoteka na domu w przypadku upadłości małżonka, spowoduje, że dom zostanie sprzedany przez syndyka.
Upadłość małżonka a majątek wspólny
Przez długi okres czasu przyjmowano w praktyce, że z chwilą ogłoszenia upadłości w stosunku do jednego małżonka, do masy upadłości wchodzi jedynie połowa nieruchomości upadłego stanowiąca wcześniej wspólność majątkową. Drugi małżonek, nieposiadający długów, mógł zachować swoją część nieruchomości. Kwestia ta budziła i do chwili obecnej budzi wiele wątpliwości, istnieją w tej kwestii rozbieżności w orzecznictwie.
Obecnie przeważa pogląd, że do masy upadłości wchodzi cały majątek wspólny, a małżonek może dopisać się do listy wierzycieli i posiada roszczenie o wypłatę równowartości swojego udziału, na takich samych zasadach jak pozostali wierzyciele. W konsekwencji szansę na odzyskanie majątku są znikome. Taką wykładnię przyjął Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów w uchwale z dnia 16 grudnia 2019 r. (sygn. akt III CZP 7/19), który wskazał, że z dniem ogłoszenia upadłości małżonka, nieprowadzącego działalności gospodarczej (…), pozostającego w ustroju wspólności majątkowej, między małżonkami powstaje rozdzielność majątkowa, a majątek wspólny, którego podział nie jest dopuszczalny, wchodzi do masy upadłości.
Sąd Najwyższy wskazał także, że zakwalifikowanie tylko części majątku upadłego do masy upadłości, stanowiłoby rażące pokrzywdzenie wierzycieli. Dlatego przyjąć należy, że na gruncie obecnie obowiązującej wykładni przepisów prawa upadłościowego, w chwili ogłoszenia upadłości małżonka:
– wszystkie przedmioty stanowiące majątek wspólny małżonków wchodzą do masy upadłości, którą zarządza syndyk;
– małżonek upadłego może zarządzać jedynie swoim majątkiem osobistym.
Czy takie stanowisko będzie miało przełożenie na praktykę, okaże się w przyszłości.
Dowiedz się, jakie konsekwencje dla upadłego oraz jego najbliższych ma upadłość konsumencka – LINK
Źródło:
Raport ZBP InfoKREDYT;
Raport AMRON-SARFiN: Dobry rok dla rynku mieszkaniowego mimo pandemii COVID-19.
Czytaj więcej: